آمارهای EC پایین دست اهواز نشان داد ؛

 کارون با جاری شدن از بلندای کوه‌های بختیاری، با ورود به هر نقطه موجب تشکیل تمدن‌های بزرگی شده، که ارمغان این تمدن‌ها در سرزمین خوزستان، توسعه و آبادانی برای مردم بوده است. اما در سال‌های گذشته تشدید آلاینده‌ها و شور شدن آب این رودخانه، که عامل عمده آنها حاصل دست بشر است، زنگ خطر را برای کارون و مردم خوزستان به صدا در آورده است. در چند سال گذشته و با تشدید مشکلات رودخانه کارون، کارگروه‌ها و ستادهای بسیاری برای جلوگیری از آسیب بیشتر به این رودخانه در خوزستان تشکیل شد، که این جلسات از ابتدای امسال و با انتشار خبر افزایش بیش از حد ECرودخانه کارون بویژه در خرداد امسال ،شکلی جدی تر به خود گرفت و در این میان مدیران ارشد خوزستان برای نخستین بار به مشکلات و بالا رفتن ECرودخانه کارون اذعان داشتند. انتقال آب از سرشاخه‌های کارون، افزایش کشت‌های مجاز و غیر مجاز در پایین دست کارون، برداشت بی‌رویه آب توسط کشت و صنعت‌های نیشکر خوزستان، ورود زه آب‌های این شرکت‌ها به رودخانه، راه اندازی واحدهای غیر مجاز پرورش ماهی در مسیر این رودخانه، افزایش زمین‌های اختصاص داده شده به نشاکاری برنج در پایین دست اهواز در امسال ، ورود فاضلاب شهری و روستایی و بسیاری موارد دیگر، همگی به عنوان عواملی برای افزایش میزان ECرودخانه کارون نام برده می‌شود. طرح‌ها و پروژه‌هایی که مدیران اجرایی آنها، هیچ گاه حاضر به قبول این مساله نیستند که فعالیت‌هایشان تاثیر مخرب بر کارون داشته است. با آب گیری سد گتوند علیا در شمال خوزستان این سد به محلی برای مناقشات میان مسوولان سد و کارشناسان حوزه محیط زیست و در این اواخر نیز مدیران ارشد خوزستان تبدیل شد، و برخی بهره برداری از این سد را عامل اصلی بالا رفتن ECرودخانه کارون می‌دانند، در حالی که این امر همواره از سوی مدیران شرکت آب نیرو به عنوان متولی ساخت سد گتوند رد شده است. از آغاز امسال میزان ECرودخانه کارون بویژه حد فاصل شهرستان اهواز تا شهرهای پایین دست مانند آبادان، خرمشهر و شادگان، افزایش بی سابقه یافته و از سویی گزارش‌های ارایه شده نشان می‌دهد سد گتوند در شوری سه چهار ماهه گذشته کارون تاثیر مستقیمی نداشته، و این تغییرات نیز به طور عمده در مقطع اهواز ،دارخوین اتفاق افتاده، حال اگر سد گتوند وجود نداشت،گناه افزایش EC کارون باید به گردن چه نهاد و گروهی انداخته می‌شد. بحران در انتظار شهر‌های پایین دست از زمانی افزایش EC رودخانه کارون نمود بیشتری پیدا کرد که تبعات منفی آن شهرهای پایین دست خوزستان را نیز در برگرفت و این امر اعتراض فرمانداران شهرهای آبادان،خرمشهر و شادگان نسبت به افزایش چهار تا 9 هزار میکروموسی EC آب این شهرها را در پی داشت. این در حالی است که به گفته مسوولان خوزستان میزان EC خروجی سد گتوند در امسال فقط یک هزار و 200 میکروموس بوده و تا رسیدن به اهواز نیز به دو هزار و 500 میکروموس افزایش یافته است. بر اساس اظهارات برخی کارشناسان، واحدهای غیر مجاز پرورش آبزیان در حاشیه رودخانه گرگر در حد فاصل سد گتوند تا اهواز، در شوری کارون نقش مهمی دارد، گفته می‌شود در چهار ساله گذشته بیش از یک هزار واحد غیر مجاز پرورش آبزیان در این منطقه احداث شده است. اما آبی که با EC دو هزار و500 میکروموس از مقطع اهواز خارج می‌شود تا رسیدن به پایین دست حداقل به پنج تا 9 هزار میکروموس می‌رسد که این امر به معنی نابودی کامل کارون، و مشکلات اساسی در تامین آب شهرهای پایین دست خوزستان است. حال باید دید چه اتفاقاتی در حد فاصل اهواز تا پایین دست کارون رخ می‌دهد که به یکباره، ECآب کارون در این مقطع به چند برابر واحد افزایش می‌یابد. آبادان از جمله شهرهایی است که در سه ماه نخست امسال ،بالا رفتن ECآب کارون، نقش موثری در کاهش کیفیت آب شرب آن داشته است ، زیرا هم اکنون 30 درصد آب شرب مورد نیاز این شهر از رودخانه بهمنشیر و 70 درصد دیگر نیز از طریق طرح آبرسانی غدیر تامین می‌شود، که با افزایش شوری و کاهش شدید کیفیت آب کارون حتی اختلاط این دو منبع نیز نتوانسته کیفیت آب آبادان را بهبود ببخشد، حال بالا رفتن ECرودخانه کارون و وارد شدن آب شور خلیج فارس در این دو رودخانه نیز موجب کاهش شدید کیفیت آب در بهمنشیر و اروندرود شده به گونه ای که در دهه نخست تیر امسال میزان ECبهمنشیر و اروندکنار به ترتیب پنج هزار و 600 و پنج هزار و 970 میکروموس بود. با این وجود وضعیت تامین آب شرب مورد نیاز روستا‌های شهرستان آبادان در شرایط بدتری قرار دارد، زیرا تمام آب شرب مورد نیاز این روستاها به طور مستقیم از طریق رودخانه بهمنشیر با ECپنج هزار و 600 میکروموس تامین می‌شود. خرمشهر نیز وضعیتی مشابه آبادان دارد و علاوه بر مشکلات آب شرب این شهر که از طرح آبرسانی غدیر تامین می‌شود، آب مورد نیاز روستاهای این شهرستان از طریق رودخانه کارون تامین می‌شود که میزان ECکارون در مقطع خرمشهر در ششم تیر امسال 9 هزار و 250 میکروموس اعلام شده ، و طبق گزارشی که در دوم اردیبهشت امسال از سوی یکی از شرکت‌های آب خوزستان ارایه شد، وضعیت ECرودخانه کارون در پایین دست به واسطه ورود زه آب‌های نیشکر بویژه واحد دعبل خزایی بحرانی اعلام شده بود. در میان مسایل و مشکلات مربوط به شوری آب رودخانه کارون در مقطع آبادان و خرمشهر،مشکلات شهرستان شادگان به عنوان شهری که 100 درصد آب شرب آن از طریق رودخانه کارون تامین می‌شود، به فراموشی سپرده شده و این در حالی است که آب شرب در این منطقه با ECپنج هزار تا پنج هزار و 800 میکروموس در اختیار مردم قرار داده می‌شود، که در کنار این مشکلات خرابی یک ماهه دستگاه آب شیرین کن شادگان را نیز باید به سایر مشکلات تامین آب این شهرستان اضافه کرد. کشت‌های بی رویه ، بلای جان کارون بحث مدیریت در منابع آب در خوزستان بویژه در فصل تابستان، مساله ای است که مدیران ارشد خوزستان همواره بر اجرای آن تاکید داشته اند،که با وجود تصویب افزایش دو برابری نشا کاری برنج در تابستان امسال در جنوب اهواز و چشم پوشی از برداشت بی رویه آب توسط کشت و صنعت‌های نیشکر ، نشان می‌دهد مبحث کلان مدیریت در منابع آب خوزستان، تنها در حد حرف باقی مانده است. برداشت تقریبی 50 درصد از دبی رودخانه کارون در پایین دست اهواز، موجب کاهش کمی‌آب این رودخانه و در نتیجه کاهش شدید کیفیت کارون شده، که عمده این برداشت‌ها توسط واحدهای نیشکر در پایین دست اهواز انجام می‌شود، و در کنار آن باید از ورود زه آب‌های این واحدها به رودخانه کارون نیز، به عنوان یکی دیگر از آلاینده‌های کارون نام برد. بنا به گزارش‌ها،در دهه سوم خرداد و دهه نخست تیر امسال حدود 270 میلیون متر مکعب اضافه بر برنامه در پایین دست، از آب رودخانه کارون برداشت شده که بی شک این برداشت بی رویه، از عوامل اصلی افزایش ECکارون بوده و به عقیده کارشناسان این برداشت‌های بی رویه اثرات مخربی در کشت‌های پاییز و زمستان امسال خواهد داشت. متولیان سد گتوند علیا بر بی گناهی خود اصرار دارند در این بین مدیران سد گتوند علیا به عنوان یکی از متهمان ردیف اول پرونده شوری رودخانه کارون، همچنان بر مواضع خود مبنی بر تعهدشان به مدیران خوزستان، در حفظ کیفیت و کنترل ECخروجی این سد اصرار دارند. اما گزارش‌هایی از افزایش EC آب ازمقطع اهواز به سمت پایین دست تا 9 هزار میکروموس، شاید نقش سد گتوند در شوری آب کارون را کم رنگ تر کرده و رابطه این سد را در ایجاد شوری کارون به حاشیه برده است. با این حال بیشترین میزان ECدر مقطع اهواز در 22 خرداد با سه هزار و 230 میکروموس به ثبت رسید که پس از آن مسوولان احساس خطر کرده و با راهکارهایی این میزان را در مقطع اهواز به دو هزار و 600 میکروموس کاهش دادند، اما بدیهی است اگر مسوولان به فکر راه حلی علمی و عملی برای کاهش قطعی ECکارون نباشند بار دیگر این مشکلات می‌تواند کارون را به زانو در آورد. در سال‌های گذشته ساخت غیر مجاز حوضچه‌های پرورش ماهی در خوزستان و ورود زه آب‌های حداقل یک هزار واحد غیر مجاز پرورش آبزیان در محدوده رودخانه گرگر و نیز افزایش این واحدها در مقطع اهواز تا خرمشهر از سه هزار هکتار به پنج هزار و 250 هکتار ، کارون را با مشکلات بسیاری روبه رو کرده است. در نشاکاری برنج در منطقه اهواز نیز که از سطح سه هزار و 560 هکتار به هفت تا 9 هزار هکتار افزایش یافته نیز بارها توسط کارشناسان در جلسات تخصصی اعلام شد که برداشت آب برای افزایش این سطح زیرکشت در سال زراعی جاری، می‌تواند برای کارون آثار مخربی را در بر داشته باشد. با وجودی که در ستاد خشکسالی خوزستان مقرر شد نشاکاری برنج از طریق خشکه کاری ادامه یابد، اما اکنون هیچ کدام از این مزارع در جنوب اهواز از روش خشکه کاری استفاده نکرده و به نظر نمی‌رسد که سازمان جهاد کشاورزی خوزستان نیز تاکنون برای رواج این کار برنامه ای ارایه داده باشد. مشق‌هایی که تنها برای سیاه کردن دفتر است بحث مربوط به شوری رودخانه کارون مشکلی است که از دهه 70 در خوزستان مطرح شده و امروز به مشقی تکراری و بی فایده برای این رودخانه تبدیل شده است. متاسفانه اکنون رودخانه کارون به مکانی برای رهاسازی بی رویه پساب‌های صنعتی، شهری و کشاورزی تبدیل شده و کاهش دبی رودخانه به دلیل طرح‌های انتقال آب در سرشاخه‌های آن ، برداشت بی رویه و نیز پیش روی آب از سوی خلیج فارس، شوری آب این رودخانه را افزایش و موجب تشدید مشکلات کارون شده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند: اکوسیستم گیاهی و جانوری رودخانه کارون به دلیل آلودگی بیش از حد این رودخانه در حال نابودی است و برخی گونه‌های جانوری که در گذشته در این رودخانه وجود داشته در حال انقراض است. در گذشته در حاشیه رودخانه گونه‌های گیاهی فراوانی وجود داشت، که آلودگی رودخانه کارون و تاثیر آن بر روی اکوسیستم گیاهی منطقه موجب از بین رفتن بسیاری از گیاهان در حاشیه کارون شده است. به این بخش باید مهاجرت برخی از گونه‌های پرندگان را نیز افزود که در گذشته حاشیه این رودخانه محلی برای برخی گونه‌های نادر و کمیاب پرندگان بود. اما مهمترین مساله اینکه، سلامت شهروندان خوزستان با افزایش ECرودخانه کارون در خطر است مساله ای است که بارها مطرح شده و کارشناسان مختلف نظر خود را در این خصوص ارایه داده اند. رودخانه کارون تامین‌کننده اصلی آب شرب خوزستان است که نه تنها آب شرب شهرهای حاشیه این رودخانه بلکه بسیاری از شهرهایی که در حاشیه آن نیستند را نیز تامین می‌کند و موضوع تخلیه زه‌آب‌های کشاورزی بویژه در پایین‌دست رودخانه کارون در منطقه اهواز در چندسال گذشته رودخانه کارون را با بحران جدی روبه رو کرده است. در خوزستان هیچ کس منکر ارزش‌های اقتصادی بخش کشاورزی و یا خدمات کشت و صنعت‌های توسعه نیشکر نیست ، اما می‌توان با نگاهی علمی‌تر در این بخش‌ها، از وجود این ظرفیت‌ها در این استان استفاده بهتری شود. اگر مدیران تمامی عوامل شوری رودخانه کارون، همچنان سعی در تبریه خود داشته باشند، نه تنها به حل مشکل این رودخانه کمکی نخواهد کرد، بلکه بار دیگر این موضوع موجب دامن زدن به مجادلات درون استانی خواهد شد. شاید دیگر زمان آن فرارسیده باشد که به جای فرافکنی و برخورد تدافعی با معضلات و مشکلات کارون، با تشکیل کمیته ای نظارتی و تخصصی مشکلات کارون ارزیابی شده و بهره برداران از این رودخانه در هر مقطع مسوولیت تغییرات کیفی کارون بزرگ در همان مقطع را بپذیرند .