طرح کرخه

رودخانه کرخه از مناطق میانی و جنوب غربی رشته کوه‌های زاگرس در نواحی غرب و شمال غرب کشور سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی در حدود 900 کیلومتر در امتداد شمال به جنوب سرانجام در مرز مشترک ایران و عراق به مرداب هورالعظیم می‌رسد. رودخانه کرخه پس از رودخانه‌های کارون و دز سومین رودخانه بزرگ ایران از نظر آبدهی محسوب می شود.

معرفی طرح
اطلاعات پایه
اطلاعات فنی
شرکتهای همکار
آلبوم
فیلم
ارتباط با طرح

در این بخش به معرفی طرح در قالب آیتم‌های زیر پرداخته شده است:

اهداف

تامین آب جهت آبیاری 340 هزار هکتار از اراضی پایین دست
کنترل سیلاب‌های مخرب و جلوگیری از خسارت‌های ناشی از آن
تولید انرژی برق‌آبی
کاهش گرادیان هیدرولیکی

تاریخچه و سوابق

مطالعات طرح توسعه منابع آب و خاک حوضه آبریز رودخانه کرخه از سال 1335 توسط شرکت آمریکایی آغاز گردید. متعاقب آن شرکتهای ایرانی و خارجی مطالعاتی در رابطه با سدسازی به شرح ذیل روی این رودخانه انجام داده اند:

مطالعات مرحله شناخت توسعه آبیاری حوضه بالادست رودخانه کرخه در سال 1345
مطالعات تکمیلی دو شرکت ایرانی و ایتالیائی در سال 1347
مطالعات امکان یابی سد مخزنی کرخه توسط مهندسین مشاور عمران و منابع آب ایران در سال 1358
پس از پیروزی انقلاب اسلامی مطالعاتی توسط جهاد سازندگی انجام شد.
مطالعات تکمیلی مرحله اول سد کرخه توسط شرکت مهاب قدس در سال 1367

موقعیت و جانمایی

سد کرخه در 21 کیلومتری شمال غرب اندیمشک در استان خوزستان (در جنوب غربی ایران) احداث گردیده است. این پروژه در 48 درجه و 8.7 دقیقه طول شرقی و نیز 32 درجه و 6.29 دقیقه شمالی واقع شده است.

مشخصات رودخانه

مشخصات حوضه آبریز

حوضه آبریز کرخه به وسعت حدود 43 هزار کیلومتر مربع، بین 46 درجه و 57 دقیقه تا 49 درجه و 10 دقیقه شرقی و 31 درجه و 48 دقیقه تا 34 درجه و 58 دقیقه عرض شمالی واقع شده است.

موقعیت سد

ویژگی‌ها

بزرگترین سد تاریخ ایران
دارای بزرگترین دریاچه مصنوعی کشور

زمان شروع و پایان

شروع عملیات: اسفند ماه سال 1370
انحراف آب رودخانه کرخه: مهرماه سال1374
آبگیری سد: بهمن ماه سال 1378
افتتاح بخش ساختمان بدنه و سرریز: فروردین ماه سال 1380
بهره برداری از اولین واحد نیروگاه: شهریور ماه سال1381 "31مردادماه 1381 ساعت 19:30"
بهره برداری ازدومین واحد نیروگاه: دی ماه سال1381 "1 بهمن ماه 1381 ساعت 17:40"
بهره برداری ازسومین واحد نیروگاه: مرداد ماه سال1382 "6 خردادماه 1382 ساعت 22"
شروع عملیات تکمیلی و ساماندهی سد کرخه: اردیبهشت ماه 1383
آغاز بهره برداری از دریچه های سرریز: اردیبهشت 1383
افتتاح تونل انتقال آب دشت عباس: اول اردیبهشت 1384

در این بخش به بیان اطلاعات پایه طرح در قالب آیتم‌های زیر پرداخته شده است:

توپوگرافی
هواشناسی
هیدرولوژی
سیلاب
کیفیت آب
رسوب گذاری
برنامه‌ریزی منابع آب
زمین شناسی
لرزه خیزی
مخزن سد

توپوگرافی

رودخانه کرخه در بالادست ایستگاه هیدرومتری پای پل از میان تپه ماهوره و اراضی کوهستانی گذشته و به دشت هموار خوزستان وارد می گردد. رودخانه کرخه در بالادست محور سد تقریباً 90 درجه تغییر جهت داده و دریاچه سد عمدتاً در سمت راست محور قرار می گیرد. به لحاظ شیب کم رودخانه، دریاچه سد از گستردگی و حجم قابل ملاحظه ای برخوردار است. شیب سواحل مخزن عمدتاً ملایم بوده و تنها در قسمتهای محدودی دارای شیب نسبتاً تندی است. شیب تکیه گاه چپ بسیار تند ولی در جناح راست تکیه گاه از شیب ملایمی برخوردار است. در ساحل چپ آبراهه نسبتاً بزرگی در فاصله حدود 200 متری بالادست محور سد به رودخانه وارد می شود و در پایین دست محور نیز آبراهه کوچکتری وجود دارد که نیروگاه سد در جناح چپ در همین آبراهه جانمایی شده است. علاوه بر آن آبراهه دیگری در بالادست محور سد در جناح راست وجود دارد.

هواشناسی

حوضه آبریز رودخانه کرخه به لحاظ وسعت بسیار زیاد از شرایط آب و هوایی متنوعی برخوردار است. دشت خوزستان و قسمتهای جنوبی حوضه، نیمه خشک با زمستانهای ملایم و تابستانهای گرم و طولانی است. در حالیکه بخشهای شمالی و مناطق کوهستانی دارای زمستانهای سرد و تابستانهای ملایم است.درجه حرارت در حوضه از منهای 25 درجه تا حداکثر 50 درجه سانتیگراد تغییر می کند. متوسط سالانه ریزشهای جوی در حوضه 300 تا 800 میلی متر در سال متغییر است. از نظر آب و هوایی حوضه آبریز کرخه به اقلیم مدیترانه ای تعلق دارد. میزان متوسط بارش سالیانه در محل سد حدود 290.6 میلیمتر است. متوسط سالیانه درجه حرارت هوا در محل سد حدود 24.6 درجه سانتیگراد و بالاترین و پایین ترین درجه حرارت به ترتیب 4.2- و 53.6 درجه سانتیگراد است.متوسط تبخیر سالیانه از سطح آزاد آب حدود 2079 میلیمتر است و میزان رطوبت نسبی سالیانه حدود 45.5 درصد می باشد. تعداد روزهای یخبندان در محل طرح معادل 4.5 روز در سال است. سرعت متوسط باد 2.5 متر بر ثانیه و حداکثر آن 41.2 متر بر ثانیه با جهت غالب غرب بوده است. تعداد ساعات آفتابی به طور متوسط 2762.7 ساعت در سال است.

هیدرولوژی

47 ایستگاه هیدرومتری بر روی رودخانه کرخه و سر شاخه های اصلی آن وجود دارد. مساحت خوضه رودخانه کرخه در محل ایستگاه پای پل 42239 کیلومتر مربع است. متوسط حجم آورد سالانه رودخانه در ایستگاه هیدرومتری پای پل بالغ بر 5916 میلیون متر مکعب است و متوسط آبدهی دراز مدت سالیانه در این ایستگاه معادل 188 متر مکعب بر ثانیه است.

بیش از 64% از کل رواناب سالیانه در بهمن تا اردیبهشت ماه رخ می دهد.

سیلاب

سیلاب‌ها عموماً در ماه‌های مرطوب سال یعنی آبان تا اردیبهشت به وقوع می پیوندد. سیل‌های بزرگ اکثراً در ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت اتفاق می‌افتد.

دوره بازگشت سیلاب (سال)	5	10	20	50	100	200	1000	10000	P.M.F
حداکثر دبی لحظه ای (c.m.s)	2900	3735	4665	6075	7240	8465	11690	17560	23670

کیفیت آب

کیفیت نمونه‌های بررسی شده نشان می‌دهد که این آب برای سلامتی اثر سوئی نداشته و از نظر شرب قابل قبول می‌باشد. اما در ماه‌های خشک که دبی رودخانه به حداقل می رسد مقدار TDS بالا بوده و محدودیت‌هایی در استفاده از آب برای مصارف کشاورزی ایجاد می‌کند.

رسوب گذاری

برای رقوم نرمال 220 متر از سطح دریا، کل مواد رسوب گذاری شده در یک دوره زمانی 50 ساله برابر 1730.5 میلیون تن برآورد شده است و در صورتی که یک هیدروگراف 100 ساله نیز در نظر گرفته شود مقدار کل رسوب برای یک دوره 50 ساله به 2147.3 میلیون تن می‌رسد. مقدار حجم از دست رفته مفید مخزن توسط رسوب فوق برابر 1443 میلیون متر مکعب می‌باشد.

برنامه‌ریزی منابع آب

کل پتانسیل اراضی قابل آبیاری در سیستم سد کرخه در حدود 340 هزار هکتار می باشد. متوسط حجم آب تنظیمی سالانه سد 3306.42 میلیون متر مکعب است. میزان متوسط انرژی پتانسیل برقابی نیروگاه سد کرخه 934 گیگا وات ساعت در سال و ضریب کارکرد این نیروگاه معادل 27% می باشد.

زمین شناسی

سد کرخه در حاشیه جنوب غربی بخش چین خورده رشته کوه زاگرس قرار گرفته است. تپه‌ها و بلندی‌های منطقه از کنگلومرای بختیاری و رسوبات نرم سازند آغاجاری تشکیل شده است. بخش عمده بالادست و ناحیه مخزن از سازند آغاجاری تشکیل یافته که از تناوب لایه های ماسه سنگ و گلسنگ تشکیل شده است و به سمت بالا دارای لایه های میکروگنگلومرایی است. قسمت بالایی این سازند را بخش لهبری تشکیل می دهد که تناوبی از ماسه سنگ و گلسنگ می باشد و وضعیت مناسبی را برای ایجاد سفره های تحت فشار ایجاد کرده است.

لرزه خیزی

ساختگاه سد کرخه در زاگرس که یکی از فعالترین مناطق لرزه زمین ساخت ایران است، واقع شده است. پیرامون ساختگاه سد گسلهای متعددی وجود دارد که گسل لهبری دارای بیشترین پتانسیل لرزه ای در گستره طرح می‌باشد.

سطح جنبش زمین	زمین لرزه مبنای طرح(DBL)	بیشینه زمین لرزه طرح (MDE)
بیشینه شتاب افقی (بر حسب g)	0.23	0.28
بیشینه شتاب قائم (بر حسب g)	0.12	0.18

مخزن سد

حجم مخزن در تراز بهره برداری 220 متر : 5.6 میلیارد متر مکعب (قبل از رسوب‌گذاری)
حجم مفید مخزن: 3.9 میلیارد متر مکعب (بعد از رسوب‌گذاری)
تراز آب در هنگام وقوع سیلاب: حداکثر 230.9
مساحت دریاچه در تراز بهره‌برداری 220 متر: 162.47 کیلومتر مربع
طول دریاچه در تراز بهره‌برداری 220 متر: حدود 60 کیلومتر

در این بخش به بیان اطلاعات فنی طرح در قالب آیتم‌های زیر پرداخته شده است:

مشخصات بدنه

نوع سد:	خاکی با هسته رسی	عرض تاج:	12 متر
ارتفاع از پی:	127 متر	عرض در پی:	100 متر
طول تاج:	3030 متر	حجم کل بتن‌ریزی:	1.6 میلیون متر مکعب

مشخصات مخزن

مشخصه	مقدار
حجم کل مخزن:	5.3 میلیارد مترمکعب
مساحت مخزن:	160 کیلومتر مربع
طول دریاچه:	67 کیلومتر
تراز نرمال:	220+ متر

سیستم انحراف آب

تعداد تونل‌های انحراف:	یک کالورت 4 دهانه
طول تونل‌های انحراف:	790 متر
شکل مقطع تونل:	هشت ضلعی
نوع پوشش:	بتن مسلح
ظرفیت تخلیه:	3680 متر مکعب بر ثانیه در تراز 161.7 متر

ابزار دقیق

شامل 23 مقطع ابزار دقیق

سر ریز

موقعیت:	جناح چپ	ظرفیت تخلیه:	18260متر مکعب بر ثانیه
نوع سر ریز:	اوجی با شوت دریچه دار	نوع دریچه‌ها:	قطاعی
ابعاد دریچه‌ها:	18*15 مترمربع	تعداد دریچه‌ها:	6

منابع قرضه و مشخصات آن

منبع قرضه	سطح ( Km2)	عمق (m)	فاصله تا سد (Km)	حجمmm3	نوع مصالح	محل استفاده
درشت دانه G1	4	10-5	8-4	20	GW-GP	پوسته، زهکش، فیلتر، لایه های انتقالی و مصالح بتن
درشت دانه G2	0.8	2	14-11	1.75	GW-GP-GC	پوسته، زهکش، فیلتر، لایه های انتقالی و مصالح بتن
درشت دانه G3	8	3	12-9	2.5	GW-GP	پوسته، زهکش، فیلتر، لایه های انتقالی و مصالح بتن
ریز دانه C1	2.5	5-3	13-10	6.2	گلسنگ هوازده CH	هسته رسی سد
معدن چناره			57		سنگ آهک	ریپ رپ شیروانی بالادست

مشخصات کلی نیروگاه

نوع نیروگاه:	آبی - روزمینی	انرژی متوسط سالیانه:	934 گیگاوات ساعت
ظرفیت نیروگاه:	400 مگا وات	نوع توربین:	فرانسیس عمودی

مشخصات تجهیزات نیروگاه

تعداد توربین:	3 واحد	تعداد و نوع ژنراتورها:	3 سنکرون عمودی
قدرت هر توربین:	136 مگاوات	قدرت خروجی هر ژنراتور:	140 مگاوات
راندمان حداکثر:	95 درصد	ولتاژ اسمی هر ژنراتور:	13.8 کیلو ولت
ارتفاع طراحی توربین:	93 متر	سرعت چرخش ژنراتور:	150 دور در دقیقه
خروج آب از توربین در حداکثر بار:	159.54 متر مکعب در رقوم حداکثر مخزن	جریان اسمی ژنراتور:	8000 آمپر
سازنده توربین:	هاربین	سازنده ژنراتور:	الین
دبی متوسط آب خروجی برای تولید برق:	145 متر مکعب بر ثانیه

مشخصات ساختمان نیروگاه

طول کل ساختمان	عرض کل ساختمان	ارتفاع ساختمان
117.5 متر	53 متر	55 متر

مشخصات پایاب نیروگاه

شامل یک کالورت 6 دهانه‌ای و یک کانال روباز
طول کالورت	60 متر	تراز آب پایاب	115 متر از سطح دریا
طول کانال	300 متر	عرض کانال	63.6 متر

مشخصات تونل‌های آب‌بر نیروگاه

طول هریک از پنستاک‌ها:	436 و 446 و 457 متر	نوع پوشش:	بتن و فلز
تعداد پنستاک:	3	قطر متوسط پنستاک‌ها:	6.2 متر
طول تونل‌های آب بر:	436و446و457متر	قطر تونل آب بر	6.2متر

مشخصات پست و کلیدخانه

فعلا در این رابطه اطلاعاتی موجود نمی‌باشد.

مشخصات مجاری

شکل و تعداد دهانه:	چهار دهانه با مقطع هشت ضلعی	حجم بتن مصرفی:	223 هزار متر مکعب
ابعاد هر دهانه:	10.5*5	تراز کف دهانه ورودی:	113 متر از سطح دریا
طول:	790 متر	تراز کف حوضچه آرامش:	100 متر از سطح دریا
نوع پوشش:	بتن مسلح	ظرفیت تخلیه:	3680 متر مکعب در ثانیه در تراز 161.7 متر از سطح دریا
حجم خاکبرداری:	1.5 میلیون متر مکعب

سازه‌های ورودی

به طول 32 و عرض 30.6 متر	انسداد مسیر اول با دریچه انسداد رأس
شامل 4 دهانه آبگیر	انسداد مسیر دوم با دریچه انسداد رأس
برج آبگیر	انسداد مسیر سوم با دریچه چرخ ثابت
شیار دریچه‌ها و دریچه‌های انسداد	انسداد مسیر چهارم با دریچه غلطکی

سازه‌های خروجی

حوضچه آرامش به طول 128.5 و عرض 35 متر

تراز کف 100 متر از سطح دریا

سه سری درچه های استاپ لاگ

جاده‌های دسترسی و پل‌ها

نام جاده یا پل	مشخصات
جاده L1	به طول11.7 کیلومتر از سه راهی دهلران
جاده L2	به طول 21.8 کیلومتر از اندیمشک
جاده دسترسی به پل ارتباطی	به طول 3.4 کیلومتر
جاده دسترسی به تونل دشت عباس	به طول 15 کیلومتر از سمت دهلران
جاده موجود در جناح راست	به طول 19 کیلومتر از سمت دهلران
پل جهت دسیابی به راههای دسترسی L1 و L2	به طول 205 متر و عرض 13 متر

عملیات تکمیلی و سازماندهی

فعلا در این رابطه اطلاعاتی موجود نمی‌باشد.

آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک

تجهیزات صنعت آب و برق ایران

جهاد نصر چهارمحال بختیاری

رادین اسپندار

راهسازی و عمران ایران

ساب

سازمان نقشه برداری کشور

قرارگاه خاتم الانبیا(قرب نوح)

قرارگاه خاتم الانبیا(موسسه حرا)

قرارگاه خاتم الانبیا(موسسه مکین)

لامایر

متانیر

مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن

مشانیر

مهاب قدس

موسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران

برای مشاهده هر یک از فیلم‌های زیر بر روی تصویر پیش‌نمایشی مربوطه کلیک کنید.

طرح کرخه

لغت نامه تخصصی سد

سمفونی کارون

ویژه خبرنگاران

آرشیو

فراخوان همکاری در وزارت نیرو

خدمات

آمار اطلاعات

ارتباط با شرکت

آدرس تماس

	مشاهده مجریان شرکت آب و نیرو
	آدرس تماس : بزرگراه مدرس، تقاطع آفریقا، خیابان بیدار شماره 3 تلفن : 021-27821 فکس : 26213732-021
	info@iwpco.ir