در این بخش به معرفی طرح در قالب آیتم‌های زیر پرداخته شده است:
|
 |
اهداف
- مدیریت منابع آب حوضه آبریز رودخانه "دز" و تنظیم آب
- کنترل سیلاب و بهبود شرایط موجود
- جلوگیری از ورود رسوبات رودخانه بختیاری به مخزن "سد دز" و در نتیجه افزایش عمر "سد و نیروگاه دز"
- تولید 3.000گیگاوات ساعت در سال انرژی برق‌آبی به منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه ای(CO2) به میزان 1.905.000تن در سال در راستای CDM
|
تاریخچه و سوابق
خدمات مهندسی مطالعات مرحله اول طرح سد و نیروگاه بختیاری در اسفند ماه 1375، بمدت 33 ماه، به شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس واگذار و گزارش های مربوط به مرحله اول طرح در اسفند ماه 1379 تحویل شرکت آب و نیرو شده است. در سال 1383 با انتقال پروژه از معاونت طرحهای توسعه شرکت و انتصاب مجری، مذاکرات مربوط به انتخاب مشاور مرحله دوم طرح ادامه یافت و نهایتاً در تاریخ 28/3/84 انجام خدمات مهندسی شامل بازنگری و تکمیل مطالعات مرحله اول، انجام مطالعات مرحله دوم و تهیه اسناد مناقصۀ سد و نیروگاه بختیاری به مشارکت مشاورین مطالعات طرح بختیاری که از شرکت های مهندسی مشاور خدمات مهندسی برق (مشانیر)، مهندسی مشاور دزآب، پویری سوئیس و مهندسی اشتوکی پارس با مسئولیت مشترکاً، منفرداً و متضامناً تشکیل شده است، واگذار نمود.
بمنظور بازبینی مدارک فنی طرح مشارکت الکتریک فرانس و کوینه بلیه بعنوان مشاور بازنگری طرح (TRC) بکار گرفته شد.
آماده‌سازی زیرساختهای طرح در بخش احداث جاده های دسترسی اصلی و داخلی، مطالعات کمپ، تونل انحراف آب، زیر سازی ایستگاه راه‌آهن اختصاصی دوآب و ... همزمان با پیشرفت مطالعات درحال انجام است که جزئیات آن به شرح زیر می‌باشد:
-
بخشی از راههای دسترسی داخلی (مسیر 2) در قالب قراردادی با شرکت جهاد نصرکوثر شامل 2 پل بر روی رودخانه سزار و مسیر به طول 2 کیلومتر به اتمام رسیده است.
- بخش دوم از راههای دسترسی داخلی شامل مسیر های 1،3 و 4 با طول تقریبی 10 کیلومتر و 7 دهنه پل در قالب قراردادی با قرارگاه خاتم الانبیاء (مؤسسه حرا) به همراه زیرسازی ایستگاه راه‌آهن اختصاصی دوآب و تونل انحراف آب بالایی از ابتدای سال 88 آغاز شده است.
-
احداث سیستم انحراف و راههای دسترسی به تاج سد طی یک قرارداد به قرارگاه خاتم الانبیاء (مؤسسه حرا) واگذار گردید و عملیات اجرایی آن از نیمه اول سال 1390 آغاز شده است.
- قراردادهای قطعات اول و دوم بخش اول از راههای دسترسی اصلی طرح تحت عنوان "مسیر آزادراه خرم آباد - سیرم" و "سیرم - تنگ هفت" در قالب قراردادهایی با شرکت ناودیس‌راه (نیمه دوم سال 1389) و شرکت بلندطبقه (نیمه اول سال 1388) ابلاغ و عملیات اجرایی آنها آغاز گردیده است.
- اجرای بخش دوم و سوم راههای دسترسی اصلی طرح تحت عنوان مسیر تنگ7-تنگ6 و تنگ 6-تنگ5 در قالب قراردادهایی به شرکت‌های جهاد نصر اصفهان و جهاد توسعه خدمات زیربنایی در نیمه دوم 1389 ابلاغ و شروع شده است.
|
موقعیت و جانمایی
ساختگاه سد و نیروگاه بختیاری در بخش سفلای رودخانه بختیاری در استان لرستان و در بخش جنوب غربی ایران در دامنه‌های جنوب غربی کوه‌های زاگرس چین خورده و در ناحیه‌ای به طول شرقی48 درجه و 45 دقیقه و 10 ثانیه و عرض شمالی 32 درجه و 56 دقیقه و 23ثانیه و در شمال غرب ایستگاه تنگ پنج (هشتمین ایستگاه حد فاصل اندیمشک - دورود) در مسیر راه آهن تهران – اهواز، بر روی رودخانه بختیاری واقع شده است. همچنین ساختگاه سد بختیاری به فاصله مستقیم حدود 50 کیلومتری بالادست سد دز و پنج کیلومتر بالادست تقاطع رودخانه های سزار - بختیاری قرار گرفته است.
مشخصات رودخانه
رودخانه بختیاری یکی از دو سرشاخه اصلی رودخانه "دز" می‌باشد که از ارتفاعات جنوبی اشترانکوه سرچشمه می‌گیرد و در نزدیکی ایستگاه تنگ پنج به رودخانه سزار می‌پیوندد و رود "دز" را تشکیل می دهد.
مشخصات حوضه آبریز
مساحت حوضه آبریز در محل ساختگاه سد در حدود 6388 کیلومترمربع و میانگین ارتفاع حوزه از سطح دریا 2212 متر می‌باشد. دبی متوسط سالانه رودخانه بختیاری در محل سد (بر اساس یک دوره آماری 60 ساله) معادل 144.6 مترمکعب بر ثانیه و متوسط بارش سالانه در حدود 1117 میلی‌متر می‌باشد. شیب متوسط رودخانه بختیاری طی مسیر حدود 65/0 درجه است.
موقعیت سد
 همانطور که در شکل موقعیت طرح نسبت به حوزه آبریز کارون و بختیاری نمایش داده شده است، سد بختیاری در بالا دست سد دز و در فاصله 50 کیلوتری آن بنا خواهد شد.
|
ویژگی‌ها
اثرات جانبی
طرح سد و نیروگاه بختیاری در زمان اجرا با بکارگیری نیروهای بومی، تاثیر مهمی در اشتغال‌زایی منطقه خواهد داشت. بهبود شرائط اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در منطقه طرح، ایجاد امکان توسعه و سرمایه گذاری در محدوده طرح ، بهبود سطح رفاهی زندگی اهالی، ارتقاء سطح آموزش و بهداشت و افزایش درآمد سرانه بواسطه ایجاد اشتغال در منطقه طرح، استفاده بهتر از قابلیت‌های گردشگری منطقه ، افزایش سهم منطقه در توسعه کشور، بهبود ارتباطات و حمل و نقل زمینی از طریق ایجاد جاده های دسترسی، افزایش ارزش افزوده خدمات درمنطقه طرح؛ از جمله اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اجرای این طرح ملی خواهد بود.
در این بخش به بیان اطلاعات پایه طرح در قالب آیتم‌های زیر پرداخته شده است:
|
|
| |
طول رودخانه اصلی بیش از 300 کیلومتر و سد بختیاری دارای آبریزی به مساحت 6388 کیلومتر مربع می‌باشد.
|
مساحت حوضه
|
6388 کیلومترمربع
|
|
ارتفاع متوسط حوضه
|
2212 متر
|
|
شیب حوضه
|
35درصد
|
| شیب متوسط رودخانه |
0.65درصد |
| طول رودخانه اصلی |
300 کیلومتر |
|
 |
|
| |
|
متوسط بارش سالانه حوضه
|
1117 میلی‌متر
|
|
متوسط تبخیر از مخزن
|
1780 میلی‌متر
|
|
متوسط دمای سالانه ساختگاه
|
21.2 درجه سانتیگراد
|
| حداکثر بارش محتمل (PMP) |
144 میلی‌متر |
در محدوده حوضه آبریز رودخانه بختیاری حدود 5 ایستگاه هواشناسی قراردارد که هرچند کیفیت بهره برداری آنها یکسان نبوده است، لکن مجموعاً وضعیت ایستگاه‌ها مناسب ارزیابی می‌شود.
|
 |
|
| |
ایستگاه‌های منطقه مورد مطالعه شامل تله زنگ دز، تنگ پنج سزار و تنگ پنج بختیاری، سپید دشت سزار ، زاز، زرد فهره ، قلیان و کاظم آباد کاکلستان می‌باشد.
|
مساحت حوضه آبریز
|
6388 کیلومتر مربع
|
|
زمان تمرکز
|
35 ساعت
|
|
شیب متوسط رودخانه
|
0.65درصد
|
| آبدهی متوسط در ایستگاه تنگ پنج |
137.1 متر مکعب |
|
 |
|
| |
با توجه به اطلاعات موجود حاصل از سیلاب‌های رخ داده، غالب این سیلاب‌ها در فصل پاییز و بهار روی می‌دهد، بزرگترین سیلاب مشاهده شده در رودخانه بختیاری با دبی 4988 مترمکعب بر ثانیه در طول دوره آماری در آذر 1373 به وقوع پیوسته است . آورد سیلاب‌های با دوره‌های زمانی مختلف در جدول زیر ارائه شده است:
|
5
|
25
|
100
|
1000
|
10000
|
|
2489
|
3910
|
5043
|
6857
|
8641
|
PMF طرح12400 مترمکعب بر ثانیه برآورد شده است.
|
 |
|
| |
کیفیت آب رودخانه بختیاری با EC و TDS به ترتیب 1090 و 680mg/L برای شرب و کشاورزی مناسب تشخیص داده شده است.
|
 |
|
| |
حجم رسوب سالانه ساختگاه 9 میلیون متر مکعب برآورده شده است.
|
 |
|
| |
|
رقوم نرمال
|
835
|
masl |
|
رقوم حداقل
|
790
|
masl |
|
حجم حداقل مخزن
|
2913
|
mmm |
| حجم مخزن در رقوم نرمال |
5159 |
mmm |
| حجم مفید مخزن |
2246 |
mmm |
| حجم آورد سالانه |
4323 |
mmm |
| حجم تنظیم آْب |
3688 |
mmm |
| ضریب کارکردمطمئن |
21 |
% |
| ظرفیت نصب نیروگاه |
1500 |
Mw |
| انرژی سالانه اولیه |
2368 |
GWH |
| انرژی سالانه ثانویه |
617 |
GWH |
| راندمان |
92 |
% |
|
 |
|
| |
ساختگاه سد بطور عمده بر روی سازند آهک سیلیسی سروک قرار گرفته و بر اساس ضخامت لایه‌ها و نحوه رخنمون ترکیبات سیلیسی به هفت زیر واحد Sv1 تا Sv7 تقسیم شده است. از مهمترین ساختارهای زمین‌شناسی می‌توان به تاقدیس گیریوه و تاقدیس سیاهکوه (که محور سد به موازات محور این چین‌ها قرار خواهد گرفت)، تراست F1-F3 و گسل جوانتر F2، کینک باندها، چین‌های جناغی و چهار سیستم درزه در محل ساختگاه اشاره کرد. شیب و جهت شیب لایه‌بندی بطور عموم در محل پایین دست محور طاقدیس، N215/75 و در بالادست آن بصورت N035/50 بدست آمده است. مسئله بررسی‌های پایداری شیب در وضعیت فعلی در محل محور و سازه‌های جانبی مشکل ساز نبوده و تکیه‌گاه‌ها از دید مخاطرات زمین لغزه در وضعیت پایدار می‌باشند.
|
 |
|
| |
پارامترهای لرزه خیزی سد بختیاری با استفاده از داده‌های لرزه‌نگاری منظقه و رفتار کلی زاگرس مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از روش‌های قطعی (DETERMINISTIC) و احتمالی(PROBABILISTIC) مقدار بیشینه شتاب افق زمین برای دوره بازگشت 50 ساله (0.15g (CE و 145 ساله (0.23g (OBE و 475ساله (0.32g (DBE و2000ساله (0.45g (MDE و حداکثر زمین لرزه پذیرفتنی(MDE)، برای گسل F3، برابر0.55g ، معادل شتاب قائم (0.429) می‌باشد.
|
 |
|
| |
|
حجم کل مخزن:
|
5200 میلیون متر مکعب
|
|
حجم مفید مخزن:
|
2246 میلیون متر مکعب
|
|
تراز نرمال آب:
|
835 متر از سطح دریا
|
| تراز حداقل آب: |
790 |
| تراز حداکثر آب: |
840 |
|
 |
|
|
در این بخش به بیان اطلاعات فنی طرح در قالب آیتم‌های زیر پرداخته شده است:
| |
|
نوع سد:
|
بتنی دو قوسی
|
عرض تاج:
|
10 متر
|
|
ارتفاع از پی:
|
325 متر
|
عرض در پی:
|
50 متر
|
|
طول تاج:
|
509 متر
|
حجم بتن بدنه:
|
4.8 میلیون متر مکعب
|
|
مشخصات سیستم آب‌بندی
|
| روش آب‌بندی |
پرده تزریق |
طول کل تزریق |
400 کیلومتر |
| عمق پرده تزریق |
--- |
|
|
|
 |
|
| |
|
حجم کل مخزن:
|
5159 میلیون متر مکعب
|
عرض دریاچه:
|
متغیر
|
|
مساحت مخزن:
|
61.5 کیلومتر مربع
|
تراز نرمال:
|
835
|
|
طول دریاچه:
|
59 کیلومتر
|
حجم مفید مخزن:
|
2246 میلیون متر مکعب
|
|
 |
|
| |
|
موقعیت تونل اول:
|
جناح چپ |
|
طول تونل:
|
1166 متر |
|
شکل مقطع:
|
دایره‌ای |
|
قطر تونل پس از لاینینگ:
|
12 متر |
|
ظرفیت تخلیه:
|
2090 متر مکعب در ثانیه |
| نوع پوشش: |
بتنی |
|
تونل دوم
|
| موقعیت تونل دوم: |
جناح چپ |
| طول تونل: |
1182 متر |
| شکل مقطع: |
نعل اسبی |
| قطر تونل پس از لاینینگ: |
13 متر |
| ظرفیت تخلیه: |
1680 متر مکعب در ثانیه |
| نوع پوشش: |
بتنی |
| |
| نوع و ارتفاع فرازبند: |
بتنی غلتکی (RCC) به ارتفاع 51 متر |
| نوع و ارتفاع نشیب‌بند: |
بتنی غلتکی (RCC) به ارتفاع 25 متر |
|
 |
|
| |
|
نوع سرریز اصلی:
|
تونلی دریچه‌دار |
|
موقعیت:
|
تکیه‌گاه راست |
| نوع دریچه‌ها: |
قطاعی و استاپلاگ |
| تعداد دریچه‌ها: |
2 عدد |
| قطر تونل: |
11 متر |
| ظرفیت تخلیه: |
5830 متر مکعب در ثانیه |
| ابعاد دریچه‌ها: |
11*17.7 متر |
|
نوع سرریز کمکی:
|
روزنه‌ای |
|
موقعیت:
|
بدنه سد |
| نوع دریچه‌ها: |
قطاعی و استاپلاگ |
| تعداد دریچه‌ها: |
2 عدد |
| قطر تونل: |
11 متر |
| ظرفیت تخلیه: |
1510 متر مکعب در ثانیه |
| ابعاد دریچه‌ها: |
3.5*6.5 متر |
|
 |
|
| |
در مجموع حدوداً به میزان 3،500،000 مترمکعب مصالح سنگدانهای در پروژه مورد نیاز می‌باشد. در بررسی محل‌های مناسب برای منابع قرضه، مشخص شد که تا شعاع 40 کیلومتری از ساختگاه سد هیچ‌گونه منابع قرضه رودخانه‌ای موجود نیست. به همین جهت سه منطقه به منظور تامین مصالح سنگدانهای در نظر گرفته شده است:
الف- مصالح حاصل از حفاری در محدوده بدنه سد و نیروگاه:
حجم مصالح حاصل از حفاری پی سد، سرریزها، نیروگاه و ... بالغ بر 2700000 مترمکعب می‌باشد که تنها 60 درصد آن یعنی حجمی معادل 1600000 مترمکعب برای تولید سنگدانه در صورت امکان، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
ب- منابع QU1 و QU2
این منابع در فاصله حدود 2 کیلومتری پایین دست محور سد قرار دارد و حجم مصالح آن بالغ بر 3.5 میلیون مترمکعب می‌باشد.
ج- منابع بالادست سد
این منبع قرضه در واحد چهار سازند سروک( بالا دست محل قرار گیری بچینگ پلانت) می باشد که از حجم قابل ملاحضه‌ای در حدود 4 میلیون متر مکعب برخوردار است.
نتایج آزمایش‌های فیزیکی و شیمیایی کوتاه مدت بطور کلی رضایت بخش و صرفاً مصالح در دسترس دارای پتانسیل واکنش قلیایی- سیلیسی و تا حدودی قلیایی-کربناتی هستند، لذا آزمایش‌های بلندمدت در دستور کار قرار گرفته و در حال انجام می‌باشند.
لذا سعی خواهد شد از منابع QU1 و QU2 و برخی منابع قرضه در بالادست که فاقد واکنش قلیایی -کربناتی هستند برای تولید بتن مورد استفاده قرار گیرد.
|
 |
|
| |
|
نوع نیروگاه:
|
زیر زمینی |
|
موقعیت:
|
تکیه‌گاه چپ سد |
| ظرفیت نیروگاه: |
1500 مگاوات |
| انرژی متوسط سالیانه: |
3000 میلیون کیلووات ساعت |
| نوع توربین: |
فرانسیس با محور عمودی |
| تراز بهره‌‌برداری: |
حداقل بحرانی |
770 |
| معمول |
791 |
| حداکثر |
835 |
|
 |
|
| |
|
تعداد توربین(فاز اصلی)
|
6 واحد |
|
تعداد توربین (فازتوسعه)
|
در دست طراحی |
|
قدرت هر توربین:
|
250 مگاوات |
|
راندمان حداکثر:
|
5/93٪ |
| هد طراحی توربین: |
270متر |
|
ارتفاع طراحی توربین:
|
250 متر |
|
دبی طراحی هر واحد:
|
104.5 مترمکعب بر ثانیه |
| تعداد ژنراتور(فاز اصلی): |
6 واحد |
| تعداد ژنراتور(فاز توسعه): |
در دست طراحی |
| نوع ژنراتورها: |
در دست طراحی |
| قدرت خروجی هر ژنراتور: |
300 مگاولت آمپر |
| سرعت چرخش ژنراتور: |
275 دور در دقیقه |
|
 |
|
| |
|
161 متر
|
24 متر |
46 متر |
|
حجم کل حفاری:
|
180 هزار متر مکعب |
|
حجم کل بتن‌ریزی:
|
در دست طراحی |
|
 |
|
| |
فعلا در این رابطه اطلاعاتی موجود نمی‌باشد.
|
 |
|
| |
مشخصات تونل‌های آب‌بر نیروگاه |
|
|
| |
فعلا در این رابطه اطلاعاتی موجود نمی‌باشد.
|
 |
|
| |
|
ولتاژ پست:
|
400 کیلوولت |
|
نوع آرایش پست باسبار:
|
1.5کلیدی |
|
تعداد بی:
|
در دست طراحی |
|
تعداد ورودی:
|
در دست طراحی |
|
تعداد خروجی:
|
در دست طراحی |
| مساحت زمین پست: |
50 هزار مترمربع |
|
مشخصات پست 400 کیلوولت
|
| تعداد ترانسفورماتور: |
در دست طراحی |
| تعداد فیدر ترانسفورماتور: |
در دست طراحی |
| قدرت هر ترانسفورماتور: |
در دست طراحی |
| تعداد فیدرهای خروجی: |
در دست طراحی |
| ولتاژ هر فیدر خروجی: |
در دست طراحی |
|
 |
|
